Mezhepler arası ihtilaf ve Allah'ın ipine sarılın ayeti

Hep birlikte Allah'ın ipine sımsıkı sarılın, ihtilafa düşmeyin, bölünüp parçalanmayın." ayeti özelinde fıkhi görüş ayrılıklarına nasıl izah getirebiliriz konusu üzerinde duruyorduk.
En son ayetleri anlamada sebebi nüzul ve siyak-sibak bütünlüğünün rolüne değinmiştik.
Malum Efendimiz öncesi Arap toplumu, kabile yapılanmasının hakim olduğu bölük pörçük bir manzara arz ediyordu. Çağdaşları olan Roma, Fars imparatorluklarına benzer bir devlet yapılanmaları yoktu. Güçlünün hakim olduğu, hak ve adaletin gözetilmediği, menfaatlerin her şey kabul edildiği, sıradan sebeplerde asırlar süren iç savaşların yapıldığı hayat tarzları vardı.
Farklılıklar zenginlik değil, çatışma sebebi olarak görülüyordu. Fakat İslam geldikten sonra bu menfi unsurların hepsi zamanla ve teker teker toplum hayatından izale oldu. Önce zihinlerde herkesin Allah'ın kulu olması hasebiyle yaratılışta birbirine eşit varlıklar olduğu fikri anlatıldı. İnsanları birbirinden ayıran özelliklerin çatışma değil, toplumsal hayatı zenginleştiren, birlikte yaşamayı kolaylaştıran unsurlar haline getirilmesi sağlandı.
Zengin-fakir, efendi-köle ve kabileler arasındaki korkunç uçurumlar tevhid akidesi ve peşi sıra gelen hukuki öğretilerle kapanmaya yüz tuttu. Asırlar süren kabile savaşlarına son verildi. İnsanlar din, dil, cins, ırk vb. bütün farklılıklarına rağmen bir üst devlet çatısı halinde birlikte yaşamaya başladı. Bütün bunlarda hiç şüphesiz Kur'an'ın mezkur ayetinde ifade buyurduğu "Allah'ın ipi" yani müfessirlerin beyanına göre Kur'an ve sünnetiyle İslam dini merkezi rolü oynadı. İşte bahse medar olan ayet, önce kesin ve kat'i bir emirle bahsettiğimiz cahiliyenin bölük-pörçük günlerine dönüşü yasaklıyor, ardından bu hallerini hatırlatma babında şöyle diyor:
"Allah'ın size olan nimetini hatırlayın. Hani siz birbirine düşman kimseler idiniz de Allah gönüllerinizi te'lif etti ve O'nun nimeti sayesinde kardeş oldunuz. Siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oradan da Allah sizi kurtarmıştı. İşte Allah ayetlerini size böyle açıklıyor ki doğru yolu bulasınız." (Al-i İmran 3/103)
Bu bütünlük içinde ayete baktığımızda verilen mesaj gayet açık ve net; Müslümanların kendi aralarında birlikteliklerini sağlamaları, sonra onu ölesiye muhafaza etmeleri ve dağınıklığa düşmemeleridir. Fakat bu demek değildir ki Müslümanlar arasında düşünce ayrılıkları olmasın? Hayır, bu ayetten "düşünce ayrılıklarınız olmasın" gibi bir hüküm çıkmaz. Hele soruda bahsedildiği gibi fıkhi görüş ayrılıklarına muhalif bir delil hiç çıkmaz. Zira farklı düşünce olmasın demek her şeyden önce eşyanın tabiatına terstir. İlahi iradeye aykırıdır. Fıtrata muhalefettir. Görüş ayrılıkları elbette olacak ama bu ayrılıklar insanlar arasında düşmanlığa sebebiyet vermeyecek. Kamplaşmaların nedeni olmayacak. İkincisi fıkhın yapısına terstir. Fıkıh eğer hayatla evrensel ve tarih üstü değerlere sahip olan İslam dinini birbirine bağlayan bir bağ ise -ki öyle olduğuna hiç şüphe yok-, o bağın fonksiyonunu eda etmesi, ana esaslar istikametinde üretilecek yeni düşüncelerle olur.
İşte fıkhi alandaki görüş farklılıklarının eda ettiği misyon budur. Aksi halde düşüncenin donuklaşması devreye girer. Bu ise kendi yatağında akıp giden bir nehir olan hayatın, fıkıhla bağının kopmasını netice verir. Fıkıh hayattan, hayat da fıkıhtan koparsa doldurulması zor boşluklar meydana gelir. Kopuş sürecinin uzaması bizim zor dediğimiz şeyi, imkânsız bir şekle de sokabilir. Bugün ümmet-i Muhammed olarak yaşadığımız hal, aslında böylesi bir sürecin tabii ve zorunlu neticesidir.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]